Ο χαρακτηρισμός των εκτάσεων σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία πραγματοποιείται με τρεις διαφορετικές διαδικασίες*:
1) Δασικός Χάρτης - Δασολόγιο. Σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί υπό κτηματογράφηση και εκπονούνται οι αντίστοιχες μελέτες κτηματογράφησης, εκπονούνται ταυτόχρονα οι αντίστοιχοι Δασικοί Χάρτες από ιδιωτικά μελετητικά γραφεία που είναι στελεχωμένα με έμπειρους σε θέματα φωτοερμηνείας δασολόγους. Ο Δασικός Χάρτης ελέγχεται, διορθώνεται και θεωρείται από τη Δ/νση Δασών Νομού (Δ/νση Δασών Γενικής Διοίκησης από 1/1/2011). Για να καταστεί ο Δασικός Χάρτης ισχυρός και οριστικός, αυτός πρέπει να αναρτηθεί ώστε κάθε ένας που έχει έννομο συμφέρον (εμπράγματα δικαιώματα) να μπορεί να υποβάλλει αντίρρηση (π.χ. εκτάσεις που έχουν χαρακτηρισθεί ως δασικές). Σύντομα αναμένεται να αναρτηθούν τόσο οι Δασικοί Χάρτες που συντάχθηκαν με παλαιότερα προγράμματα κτηματογράφησης, όσο και αυτό που είναι σε εξέλιξη (των 110 ΟΤΑ). Οι αντιρρήσεις εξετάζονται από ειδικές επιτροπές (Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων - ΕΠΕΑ). Θα πρέπει να τονισθεί ιδιαιτέρως ότι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προβάλουν αντίρρηση και για τις εκτάσεις οι οποίες εμφανίζονται ως "ΔΑ" δηλ. εκχερσώσεις (δάση ή δασικές εκτάσεις στο παρελθόν και άλλης μορφής σήμερα).
2) Πράξη Χαρακτηρισμού. Σε περιοχές όπου δεν έχει συνταχθεί Δασικός Χάρτης ή Δασολόγιο εφαρμόζεται μια κατά περίπτωση διαδικασία εξέτασης του δασικού ή μη χαρακτήρα μιας έκτασης (διαδικασία άρθρου 14 ν.998/79). Η έκδοση των Πράξεων Χαρακτηρσιμού γίνεται έπειτα από αίτημα του πολίτη, αλλά μπορεί να γίνει και αυτεπάγγελτα από το Δασάρχη. Σε περίπτωση που η έκταση χαρακτηρισθεί ως δασική, ο πολίτης μπορεί να προσφύγει εντός προθεσμίας 2 μηνών από τη δημοσίευση της απόφασης ενώπιον της Α'βαθμιας Επιτροπής Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων (Α' ΕΕΔΑ). Επίσης, υπάρχει δικαίωμα προσφυγής και σε δεύτερο βαθμό (Β' Ε.Ε.Δ.Α) και στη συνέχεια στο ΣτΕ. Εάν η έκταση χαρακτηρισθεί ως μη δασική θα πρέπει να παρέλθει άπρακτη (δηλ. χωρίς προσφυγή) η προθεσμία των 2 μηνών, ώστε η υπόθεση να τελεσιδικήσει. Οι Πράξεις Χαρακτηρισμού αναρτώνται στο οικείο δημοτικό κατάστημα, δημοσιεύονται στον τοπικό τύπο και αναρτώνται πλέον και στο δικτυακό τόπο ΔΙΑΥΓΕΙΑ. Στη διαδικασία αυτή παρουσιάζονται οι παρακάτω ειδικές περιπτώσεις:
α) Εποικιστικές εκτάσεις: εάν η εξεταζόμενη έκταση είναι εποικιστική έκταση και αποτελεί κληροτεμάχιο (χαρακτηρισμένο ως αγρός) τότε τα περισσότερα Δασαρχεία, μέχρι πρόσφατα. δεν εξέδιδαν Πράξη Χαρακτηρισμού, αλλά απαντούσαν εγγράφως σχετικά με επίκληση της παρ. 7 του άρθρου 1 ν. 3147/2003.. Το ίδιο ισχύει και για έκταση η οποία μπορεί να χαρακτηρίζεται στον πίνακα διανομής ως δάσος. Όμως, με πρόσφατη
εγκύκλιο του ΥΠΕΚΑ (217166/2763/23-6-2011) ορίζεται ότι για τον χαρακτηρισμό των εποικιστικών εκτάσεων θα πρέπει οπωσδήποτε πλέον να ακολουθείται η διαδικασία του άρθρου 14 ν.998/79.
β) Κτηματογραφημένες περιοχές ν.248/76: σε περιοχές όπου έχει καταρτισθεί το Δασικό Κτηματολόγιο, ο χαρακτήρας των εμφανιζόμενων ως μη δασικών εκτάσεων** στον Προσωρινό ή οριστικό Κτηματολογικό Πίνακα και Κτηματικό Χάρτη ΔΕΝ επανεξετάζεται (άρθρο 10, παρ. 1, εδαφ. Ι΄ περιπτ. θ' και άρθρο 21 παρ. 10 του ν.3208/03). Με το ν.3937/2011 ("Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις") η εν λόγω ευνοϊκή για τους πολίτες διάταξη έχει καταργηθεί. Ωστόσο, όσοι έχουν λάβει απάντηση περί μη επανεξέτασης του μη δασικού χαρακτήρα τέτοιου είδους περιπτώσεων και έχουν προβεί σε καθαρισμούς, ανέγερση κτισμάτων κ.λπ δεν αντιμετωπίζουν συνέπειες από τη Δασική Υπηρεσία...
γ) Εκχερσωμένες εκτάσεις: εάν η εξεταζόμενη έκταση εμφανίζεται ως δάσος/δασική στις Α/Φ 1945 και σήμερα έχει άλλη μορφή τότε θεωρείται ως εκχέρσωση και κηρύσσεται ως αναδασωτέα, ακόμα και αν η εξέταση γίνεται με αίτημα του πολίτη για Πράξη Χαρακτηρισμού. Δικαίωμα προσφυγής κατά κήρυξης αναδασωτέας δίνεται για προθεσμία 2 μηνών απευθείας στο ΣτΕ. Η κήρυξη της αναδασωτέας γίνεται από το Δ/ντή Δασών με εντολή του Γ.Γ.Περιφέρειας και έπειτα από εισήγηση του Δασάρχη.
δ) Παλαιές Βεβαιώσεις - πληροφοριακά έγγραφα Δασαρχείων: Τα παλαιού τύπου πληροφοριακά έγγραφα (Βεβαιώσεις) των Δασαρχείων δεν είναι ισχυρά και θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος να υποβάλει αίτημα στην αρμόδια Δασική Αρχή (Δασαρχείο) ώστε να ακολουθηθεί η προβλεπόμενη σήμερα διαδικασία δημοσιότητας. Η αρμόδια Δ/νση Δασών μπορεί να υποβάλλει προσφυγή στην Α' Ε.Ε.Δ.Α. κατά του χαρακτήρα των Βεβαίωσεων, περίπτωση αρκετά συνηθισμένη, σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα εμπειρία, λόγω εγκατάλειψης παλαιών αγρών που αποχαρακτηρίστηκαν με Βεβαιώσεις. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος
να συμβουλευτεί οπωσδήποτε τεχνικό σύμβουλο (δασολόγο) για την υποστήριξη της υπόθεσής του στην Α' Ε.Ε.Δ.Α.
3) Κήρυξη αναδασωτέας: Συνήθως γίνεται έπειτα από πυρκαγιά, οπότε και εξαιρούνται τυχόν περικλειόμενες αγροτικές εκτάσεις. Η κήρυξη αναδασωτέας για να είναι νόμιμη θα πρέπει τα όριά της να ορίζονται επακριβώς σε τοπογραφικό διάγραμμα. Αναδασωτέα μπορεί να κηρυχθεί έκταση για την οποία έγινε αρχικά αίτημα για Πράξη Χαρακτηρισμού, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Στη ΣΥΣΤΑΔΑ παρέχουμε εξειδικευμένες συμβουλές για την κατάλληλη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κάθε ενδιαφερόμενος, λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική νομολογία. Επίσης, αναλαμβάνουμε τη σύνταξη Εκθέσης Φωτοερμηνείας - Πραγματογνωμοσύνης έπειτα από προκαταρκτική εξέταση του χαρακτήρα και των λοιπών στοιχείων του φακέλου κάθε περίπτωσης.
*Τελευταία ενημέρωση: Πέμπτη 26 Απριλίου 2012
** Για τις εποικιστικές εκτάσεις έχουν καταργηθεί ευνοϊκές διατάξεις υπαγωγής τους στην αγροτική νομοθεσία με το ν.4061/2012